Straf loont – met de billen bloot

Iets minder dan 6 jaar geleden, toen Troy net bij mij kwam wonen, heb ik iets gedaan waar ik nu schande van spreek. Maya had gedrag ontwikkeld dat ik erg vervelend vond en een trainer had me geadviseerd om een blikje gevuld met kiezels of knikkers op haar achterhand te gooien. Met het vertrouwen dat ik had in deze trainer, heb ik zo’n blikje gemaakt. De eerstvolgende keer dat Maya het ongewenste gedrag liet zien, mikte ik en gooide het blikje naar haar achterhand. Ik weet niet meer precies om welk gedrag het ging, maar het was iets van najagen van een hond of jogger. Het werkte perfect en na deze voor mij uiterst belonende ervaring, besloot ik deze techniek nog een keer in te zetten.

Maya bleef namelijk niet in het park en liep telkens de straat op. Ik bedacht een strategie om iedere keer als ze de straat op liep haar te corrigeren met het blikje. Het effect hiervan op Maya pakte uiteindelijk dramatisch uit. Maya koppelde de correctie aan alles in de omgeving. Ze koppelde het niet alleen aan het park, maar ook aan mij. Maya vertrok richting huis – en wie weet waar ik woon, beseft dat ze dan de drukke Vleutenseweg met busbaan zou moeten oversteken. Al soebattend liep ik achter Maya aan. Troy had nergens last van en huppelde vrolijk achter me aan, maar Maya liep weg, richting huis, staart tussen de benen. Ze verschool zich telkens onder een auto en durfde niet dicht bij me te komen. Hoe ik haar ook probeerde te verleiden, het mocht niet baten. In paniek belde ik een vriendin op om haar te vragen of ze met haar hond Maya wilde proberen over te halen om terug te komen, zodat ik haar kon aanlijnen en we weer veilig huiswaarts konden keren. Dit lukte niet, omdat ik niet duidelijk had aangegeven waar we ons bevonden. Maya is uiteindelijk, gelukkig zonder aangereden te worden, de Vleutenseweg overgestoken. Wat was dit een drama! Ik was er volledig door geëmotioneerd (zeg maar rustig een tranendal) en vond het verschrikkelijk wat ik, met alle goede bedoelingen omwille van haar eigen veiligheid, Maya had aan gedaan.

Maya heeft het me gelukkig vergeven, maar toen we later weer richting park vertrokken ging ze al vrij snel in de ankers. Met veel lekkers voor ieder stapje dat ze richting park zette, kwamen we uiteindelijk weer in het park terecht.
De voor mij dure les, is dat we eigenlijk nooit goed kunnen voorspellen hoe een straf uitpakt. Waar associeert een hond een straf mee? In het ergste geval met jouzelf, als eigenaar. Stel daartegenover wat het ergste is dat kan gebeuren bij het geven van een beloning. Die kan in het ergste geval slecht getimed zijn: dan heeft je hond een beloningskoekje te veel ontvangen. Gelukkig is dit makkelijk bij te sturen door de daaropvolgende, goed getimede beloningen. Daarnaast is er ook nog een hele wereld te winnen met management, bijvoorbeeld het aanlijnen van je hond.

Sinds die ene keer is Maya vaker een weg overgestoken. Vorig jaar was het weer zover. Het loonde voor haar om de straat over te steken bij de parkstrook bij de moskee. Er is eigenlijk altijd eten te vinden en voor een voormalige straathond is dit wel een bijzonder waardevolle beloning. Het mag duidelijk zijn dat gedrag dat loont vaker wordt ingezet. De band die ik met Maya heb, kon niet op tegen de lamskoteletjes en couscous die te vinden waren naast de moskee. Het gaat hier namelijk om iets essentieels voor de overleving van een straathond; eten gaat boven alles. Dus om te voorkomen dat ze de straat overstak heb ik haar aangelijnd op dit punt in het park, als ik niet goed op haar kon letten. Daarnaast ben ik met haar gaan trainen om bij me te blijven. Hierbij moest ik ook goed nadenken over welke beloningen ik in zou zetten. Die moesten het immers meer waard zijn om moeite voor te doen dan het eten aan de overkant. Door de beloningen zo te kiezen dat ze voor Maya ook werkelijk belonend waren en met haar bezig te zijn, ontstond er een magisch onzichtbaar elastiekje tussen mij en haar. Nu kan ik hier rustig een keer in gedachten langs lopen zonder dat ze oversteekt. Ik heb weer een hond die aandacht voor mij heeft en dicht bij me in de buurt blijft, ook op moeilijke momenten, maar dat is puur omdat het zo loont.

Gaat het oversteken nu nooit meer gebeuren zonder dat ik hier verder aandacht aan hoef te geven? Nee, zo werkt het zeker niet. Zolang het gedrag loont en er een geschiedenis van succeservaringen bestaat, is er een risico dat de hond het ongewenste gedrag herhaalt. Het principe van “use it or lose it”(gebruik een vaardigheid of deze gaat verloren) blijft van kracht. Daarbij komt dat wij, dieren, niet anders kunnen dan onze omgeving onderzoeken. Het zit ingebakken in onze genen, voor onze overleving. Dit geldt net zo goed voor honden. Is dat erg? Helemaal niet, want door dit gewenste gedrag te blijven belonen en te trainen, hebben we samen lol en bouwen we ook nog aan deze relatie die me zo dierbaar is. Dankjewel Maya, voor wat je me zo duidelijk hebt gemaakt. Sorry meid, voor wat ik je heb aangedaan.